​Aralarında Fransız ressam Marcel Duchamp’ında (28 Temmuz 1887–2 Kasım 1968) bulunduÄŸu, dönemin sınırlayıcı kalıplarından bunalan bir grup sanatçı 1917'de “Bağımsız Sanatçılar” adıyla bir dernek kurdu. Dernek, kuruluÅŸunun hemen ardından, “Jüri yok, ödül yok” mottosuyla büyük bir sergi düzenleyeceÄŸinin duyurusunu yaptı. Bildiri afiÅŸinde, gönderilen tüm sanat eserlerinin herhangi bir jüri deÄŸerlendirmesine tabi tutulmadan alfabetik sırayla asılacağı bildirilmiÅŸti. Sergiye 1.235 sanatçı tarafından 2.125 sanat eseri gönderildi ve içlerinden sadece bir tanesi reddedildi;Fountain.
Duchamp sergiye göndereceÄŸi sanat eserini hazırlamak için evinden çıkıp, tuvalet malzemeleri satan bir dükkana gitti. Gözüne kestirdiÄŸi bir pisuvarı satın aldı, stüdyosuna götürdü, imzaladı ve sergiye gönderdi. GönderdiÄŸi pisuvara, imzasını atmaktan ve Fountain (çeÅŸme) olarak adlandırmaktan baÅŸka herhangi bir dokunuÅŸ yapmamıştı, üstelik onun üretim aÅŸamasına da hiçbir ÅŸekilde dahil olmuÅŸ deÄŸildi. Onun Fountain’i, herhangi bir fabrikada sıradan bir üretim sürecinden geçmiÅŸ, diÄŸer milyonlarca pisuvardan hiçbir farkı olmayan baÅŸka bir pisuvardı sadece.
​Sergi komitesi verdiÄŸi sözü tutmadı ve Fountain’in bir sanat eseri olmadığını, dolayısıyla sergilenemeyeceÄŸini belirtti ve eseri geri çevirdi. Bu olay, zamanın Dadaistleri arasında bir curcunaya sebep oldu ve Duschamp, Bağımsız Sanatçılar DerneÄŸi'nin yönetim kurulundaki görevinden istifa etti.
​Elbette! Ünlü ressam bu protest tavrı daha önceden planlayarak göstermiÅŸti. SeçmiÅŸ olduÄŸu obje; sanatsal kaygılardan uzak ve olabildiÄŸince çirkin refleksleri anımsatan bir araçtı. Çünkü Duchamp retinal sanata inanmayan bir ressamdı. Daha da açacak olursak; sanatın yüzyıllardır gereÄŸinden fazla abartıldığını savunuyor, bu bakış açısının sanatın deÄŸerini düÅŸürdüÄŸünü söylüyordu. Buna karşın yüzyıllardır gelen sanat akımlarını altüst ederek kendi sanat tanımını yaptı. Ona göre sanat yüreÄŸe dokunan her ÅŸeydi. Bir grup sanat tarihçisine göre de Duchamp; dadaizm akımının kurucusudur. Kendi kurmuÅŸ olduÄŸu dernek tarafından sergiye kabul edilmeyen Fountain eseri ise ölümünden 36 yıl sonra New York'ta yayımlanan The BlindMan isimli dergide Yirminci Yüzyıl'ın en önemli sanat eseri seçildi.
​Peki Duchamp’ın yıllar önce protesto ettiÄŸi sanatsal akımları ÅŸu an yaÅŸamımızın hangi alanlarına sirayet etti diye hiç düÅŸündük mü? Ben düÅŸünmemiÅŸtim! Ama; düÅŸündüm.
​BulunduÄŸumuz hafta yani 12 – 18 Mayıs Dünya HemÅŸireler Haftası olarak bilinmekte. HemÅŸireler belki de bu ülkede en çok onore edilen mesleklerin başında gelir. Bugün hala ailelerin çocukları için kurduÄŸu hayallerde hemÅŸirelik vardır. Hastaneye gideceÄŸimiz zaman tanıdığımız bir hemÅŸire varsa eÄŸer kaygılarımız azalır, çok daha rahatlarız. Hep saygı duyar, dilimizde hep yüceltiriz hemÅŸireleri. Annelerin çocukları için istedikleri eÅŸ adayı, garanti mesleklerin en güzelidir hemÅŸirelik.
​Ama diye baÅŸlamak zorundayım bir cümleye. Çünkü; bir cümleye ama ile baÅŸlarsak, önceki söylediklerimizin hiçbir anlamı yoktur. Unutun söylediÄŸim tüm övgü dolu sözleri. HemÅŸireliÄŸi retinal bir meslek olarak gören baÅŸta yönetim kesimi olmak üzere herkesi ÅŸapkasını önüne koyarak düÅŸünmeye davet ediyorum. Bu kadar yücelttiÄŸimiz bir mesleÄŸin mensupları ne kadar mutlu. Aldıkları maaÅŸ ile ay sonunu rahatça getirebiliyorlar mı? Çalıştıkları yerde üst yönetim baskısına kaçı maruz kalıyor. Kaç tanesi kağıda ben bir salağım yazmaya zorlandı? Kendilerini mesleki anlamda geliÅŸtirmeleri için yeterli oryantasyon alıyorlar mı? Yeteri kadar seminer, sempozyum, panel düzenleniyor mu? KiÅŸisel hobilerini geliÅŸtirmek için zamanları var mı? ​Bunların kaç tanesine olumlu cevap verebiliyoruz. Neredeyse hiçbirine. Ama söze baÅŸlarken cephenin en önündekiler demeyi biliyor sahte bir manevi orgazm oyunu oynuyor. Yücelttikçe deÄŸerlerini düÅŸürüyor, onoreettikçe haklarını daha çok gasp ediyor. Cephenin en önündesiniz derken; izinlerini iptal ediyor, hakları ödenmez deyip bu konuda gerçekçi davranıyor haklarını ödemiyoruz.
​Geçen yüzyılın en önemli ressamı MarcelDuchamp haklı galiba; bir ÅŸey yücelttikçe deÄŸersizleÅŸtiriliyor aslında. Duchamp gibi; bu sisteme bir pisuvar hediye edip kara mizah minvalinde bir protestoya gerek yok. Zaten yaÅŸamış olduÄŸumuz yüzyılda bunu algılayamayacak yöneticilerin çokluÄŸu yüzünden böyle bir tavır sergileyen saÄŸlık emekçilerinin haklarını teslim etmek yerine iÅŸ akdi feshi yöntemi kullanılır.
​YaÅŸadığımız yüzyılın en büyük ÅŸairi Ä°smet Özel ÅŸöyle diyor “Amentü” isimli ÅŸiirinde:
Bana deha deÄŸil
belgeler gerekli
kanıtlar, ifadeler,
resmi mühür ve imza
​Artık içinde bulunduÄŸumuz bu kaotik süreci de göz önünde bulundurarak, hamaset dolu cümleleri bir kenara bırakarak. Sosyal medya hesaplarından özgü dolu sözler yazmaktan vazgeçerek somut adımlar atmalı saÄŸlık yöneticileri. Toplumun kalbine bu denli dokunan bu meslek grubunu, bu kadar mutsuz etmeye kimsenin hakkının olmadığını en baÅŸta saÄŸlık sisteminin en tepesindekiler anlamalı. Anlamalı ki dehalar yerine somut atılımlara ihtiyacımızın olduÄŸunun, en azından bir ÅŸair kadar farkına varılmalı.
​Son olarak her yüz hemÅŸireden; 11'inin hayatında bir kere intiharı düÅŸündüÄŸü, 88'inin psikolojik ÅŸiddet gördüÄŸü, 95'inin emeÄŸinin karşılığını alamadığını düÅŸündüÄŸü, 73'ünün fiziksel ÅŸiddete uÄŸradığı, 36'sının ek iÅŸ yapmak zorunda olduÄŸu bir düzende HEMŞİRELÄ°K HAFTASI KUTLU OLSUN.
HEP-SEN YENÄ° NESÄ°L SENDÄ°KA